Sztuka stosowana
Jeżeli drażni nas dom,
jego wnętrze, najbliższe otoczenie odzywa się w nas
pragnienie ładu. Cieszy nas, gdy urządzenie naszego
mieszkania, przedmioty codziennego użytku aż proszą
się o skorzystanie z nich, kiedy spojrzenie wokół i
widok przedmiotów łagodzi nas harmonijnym wyglądem i
kompozycją. Projektant wnętrz, artysta i rzemieślnik
spełnił swoje zadanie.
Ciekawym zjawiskiem w historii
warszawskiej uczelni artystycznej było organizowanie przez
profesorów i ich uczniów grup twórczych,
wdrażających programy programy pracowni, prowadzonych przez
mistrzów. Najlepszym przykładem tej aktywności było
powstanie i w 1926 r. Spółdzielni Artystów ŁAD.
Grupa twórców,
związana z tą Spółdzielnią zajmowała
się sztuką stosowaną zwaną też sztuką
dekoracyjną, zdobniczą, użytkową, sztuką
wnętrza lub potocznie przemysłem albo rzemiosłem
artystycznym. Większość prac nosiła cechy
polskiej odmiany stylu Art Deco, co wyrażało się w
wyglądzie wnętrz reprezentacyjnych i miejsc użyteczności
publicznej.
ŁAD mieścił się
w długiej tradycji działań polskich artystów,
pozostających w sferze wpływów angielskiego ruchu
odnowy sztuki
rzemiosła Arts and Crafts Movement. Ruch ten wziął
początek z krytyki estetyki seryjnie wykonywanych przez przemysł
przedmiotów z tanich surowców, nieudolnie naśladujących
szlachetne wzory rzemiosła. Widoczne to było podczas
pierwszej Wielkiej Wystawy Przemysłu Wszystkich Narodów,
otwartej w 1851 r. w londyńskim Pałacu Kryształowym.
Ideowymi patronami ruchu
sprzeciwiającego się produkcji maszynowej i jej estetyce byli:
John Ruskin – krytyk, teoretyk sztuki i grafik oraz William Morris –
pisarz oraz projektant grafiki książkowej, tkanin, witraży
i tapet.
"Pozostając pod wpływem Bractwa Prerafaelitów – pisze prof. Irena Huml, – którzy
pragnęli przywrócić sztuce szczerość i
prostotę Quattrocenta, zmierzali do odrodzenia średniowiecznych
tradycji
cechowych. Zgodnie z nimi rzemieślnik był
równocześnie artystą, twórcą obiektów
wysokiej klasy, wykonywanych według własnych projektów".
W Polsce ruch ten nabrał
specyficznych cech narodowych. Pionierem nowego stylu był
Stanisław
Witkiewicz – pisarz, malarz i krytyk sztuki, który
patronował realizacji wspomnianych postulatów w
dziedzinie budownictwa drewnianego, snycerstwa i haftu (twórca
tzw. stylu zakopiańskiego).
Spółdzielnia Artystów
ŁAD założona została przez Józefa
Czajkowskiego, Wojciecha Jastrzębowskiego i Karola
Stryjeńskiego. Artyści związani z tym przedsięwzięciem
w 1925 r. odnieśli wielki sukces na Międzynarodowej
Wystawie Sztuki Dekoracyjnej i Nowoczesnego Przemysłu w Paryżu,
zdobywając wiele prestiżowych nagród.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości
w 1918 realizowano projekty
architektoniczne związane z programem sztuki monumentalnej (por. artykuł Ireny Kossowskiej).
Tym dokonaniom towarzyszyły oryginalne, mistrzowsko
wykonane projekty wnętrz i wyposażenia. Przywołajmy
jako przykład, wzniesiony w latach 1927 – 1930, okazały
gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia
Publicznego na Alei Szucha (dziś mieści się w nim
Ministerstwo Edukacji Narodowej).
Po II wojnie światowej duże
znaczenie w dziedzinie działalności projektowej miały
Zakłady Artystyczno-Badawcze Akademii Sztuk Pięknych w
Warszawie, założone przez Jerzego Sołtana (ucznia Le
Corbusiera) i Zbigniewa Ihnatowicza. W ramach tej pracowni współpracowali artyści, projektanci i specjaliści z wielu
dziedzin,
tworząc funkcjonalne i przyjazne dla użytkowników
projekty. W procesie ich powstawania uczestniczyli rzeźbiarze,
malarze, architekci, graficy, muzycy, socjologowie i in. Głównymi
projektantami byli profesorowie Akademii, ale do współpracy
zapraszano studentów i młodych absolwentów.
Efektem prac tych zespołów były m.in. projekty kompleksu
sportowego "Warszawianki", Dworca Śródmieście,
baru "Wenecja", Pawilonu Tropikalnego itd.
Po wyjeździe z Polski prof. Jerzego
Sołtana, w połowie lat sześćdziesiątych aktywność
Zakładów Artystyczno-Badawczych zmniejszyła się
wskutek biurokratycznych ograniczeń prawno-finansowych, a co za
tym idzie z konieczności rezygnacji z niektórych
zamierzeń.
W związku z twórczą
aktywnością Zakładów na Akademii powstał nowy
kierunek nauczania – Wydział Wzornictwa Przemysłowego,
kształcącego kadry utalentowanych artystów
projektantów.
"Sztuka projektowania to
trudna dziedzina twórcza – pisze Piotr
Perepłyś (patrz: tekst o wystawie, której był kuratorem), prowadzący Pracownię Wybranych
Zagadnień Projektowych na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, – która poza własną autonomią
kreacji musi odpowiedzieć na potrzeby i wymagania użytkownika.
Powstają dzieła
jedne na zamówienia, dla konkretnego
celu czy dla konkretnej osoby, w wypadku projektowania wnętrza i
elementów jego wyposażenia – inne dla anonimowych
odbiorców (…). W obu wypadkach twórca-projektant jest
zdany na swoja wrażliwość, intuicję, talent i
wytrwałość w poszukiwaniu tego 'jedynego’, możliwie
najdoskonalszego rozwiązania".
Tak właśnie artyści
ułatwiali nam i upiększali nasze – wydawałoby się
– szare, codzienne życie.
Patera – art deco.
Linki pomocne w utrzymaniu strony:
1. Professional Web Hosting $6.95
2. Build Your Site Online With Site Studio Template System! Easy to Use!
3. Photos.com. Pay One Fee. Download What You Need.
4.